-
“Bầu trời trong quả trứng” / Xuân Quỳnh
Câu chuyện giản dị của một chú gà con đã đi vào thơ - những vần thơ trong sáng, thơ ngây như con trẻ. Phải rất tinh tế, rất yêu trẻ con, yêu thiên nhiên mới viết được những câu thơ đáng yêu như thế.
“Bầu trời trong quả trứng” cũng là nhan đề của tập thơ cùng tên của cố thi sĩ Xuân Quỳnh. Tập thơ này đã được NXB Kim Đồng tái bản nhiều lần và được các em nhỏ rất yêu thích. Những câu thơ ngộ nghĩnh, hồn nhiên như chỉ để dành cho trẻ con nhưng ngụ vào đó triết lý sâu sắc của sự sống, thứ triết lý mà bạn đọc ở mọi lứa tuổi đều có thể cảm nhận theo cách riêng của mình. Với người lớn - đặc biệt là những bà mẹ trẻ đang dõi theo những bước đi của con mình, có thể tìm thấy ở thơ Xuân Quỳnh một người bạn sẻ chia, tâm sự.
Lấy trẻ em làm nhân vật trung tâm, tập thơ Bầu trời trong quả trứng là sự khám phá thú vị về thế giới thần tiên của tuổi thơ. Đặt mình vào thế giới đó, trong Truyện cổ tích về loài người Xuân Quỳnh lý giải về nguồn gốc sự sống, trong đó trẻ con ra đời đầu tiên trên thế gian, kế đó mới là ông bà, cha mẹ, sông, núi, biển, trời.
Lời ru của mẹ, chuyện kể của bà - những ký ức đẹp về tuổi thơ của mỗi người đi vào thơ Xuân Quỳnh giản dị mà sâu sắc. Viết văn, làm thơ trong những năm đất nước còn chiến tranh, nên thơ của Xuân Quỳnh dù viết cho trẻ con, hay viết tặng con mình luôn chứa đựng trong đó những lo toan của người mẹ.
Không chỉ có thơ, những truyện ngắn viết cho thiếu nhi của Xuân Quỳnh đầy ắp một tình yêu đặc biệt dành cho con trẻ. Những sáng tác ấy đã nhẹ nhàng gieo vào tâm hồn tuổi thơ sống biết yêu thương, vị tha và cao thượng. Không chỉ dành riêng cho trẻ em, những bà mẹ trẻ đọc thơ Xuân Quỳnh ít nhiều cũng tìm thấy bóng dáng mình trong đó.
-
19. Chân trời cũ / Hồ Dzếch – NXB Hội nhà văn.
-
“Chân trời cũ” / Hồ Dzếch
Cứ gì phải chung sống dưới một mái nhà, chia uống một ngụm nước, cùng ngắm một dòng sông, người ta mới yêu được nhau? Tình yêu, nếu thực là tình yêu, thì không có quê hương, cố quận, bởi nó toả ra từ một tấm lòng nghệ sĩ mênh mông, tự nó đã có sức hun nấu, và thâu suốt qua, và bao trùm lấy tất cả những gì đáng được thờ kính thiêng liêng.
Tôi yêu chị đỏ Đương của tôi, và nhiều chị đỏ Đương khác, vì tôi yêu vô cùng cái dải đất cần lao này, cái dải đất thoát được ra ngoài sự lọc lừa, phản trắc, cái dải đất chỉ bị bạc đãi mà không bạc đãi ai bao giờ.
-
20. Côi cút giữa cảnh đời / Ma Văn Kháng – NXB Hội nhà văn.
-
“Côi cút giữa cảnh đời” / Ma Văn Kháng
“Thật tình tôi không hiểu đời mình sẽ ra sao, nếu như cách đây mười năm, khi tôi lên năm tuổi, tôi không có bà nội tôi” Tác giả mở đầu câu chuyện như vậy. Nhân vật người kể chuyện là cậu bé tên Duy - xưng “tôi”. Khi tôi năm tuổi, bố đã đi bộ đội lâu rồi, biền biệt không tin tức. Mẹ ở nhà, một buổi chiều kia bỏ bà cháu đi theo một ông lái xe tải. Chủ tịch phường lộng hành, chiếm gần hết đất hai bà cháu ở (chỉ để lại cho họ vỏn vẹn 6m vuông). Tôi đi học, quần áo xuyền xoàng, bị bọn bạn con nhà giàu, quyền chức bắt nạt. Ở nhà hai bà cháu sống trong nghèo khổ cùng với sự áp bức của chính quyền mà đại diện là chủ tịch Luông… Nhưng tai họa không chỉ có thế. Một ngày cô ruột tôi làm công nhân nông trường về giao cho bà nội đứa bé gái đỏ hỏn chưa đầy tuần tuổi rồi bỏ đi. Nghèo đói trở thành quẫn bách. Hàng ngày bà phải bế cái Thảm (tên em do bà đặt, không được cấp giấy khai sinh) ra đón đường những người đi chợ để xin bú nhờ… Chú Dũng là công nhân địa chất, đi bộ đội đặc công trở về để chuẩn bị vào đại học, phản ứng quyết liệt với những bất công ngang trái ở địa phương, bị bắt vào tù… Cuối truyện cũng là mô típ đoàn tụ, có hậu nhưng âm hưởng toàn truyện như một tiếng thở dài não nuột. Cuộc sống còn ngổn ngang quá! Còn nhiều thân phận xứng đáng được hưởng hạnh phúc lại bị đọa đày, vùi dập quá! Nhưng họ vẫn tồn tại và phát triển bởi “sự sống chẳng bao giờ chán nản”, bởi trên đời này còn rất nhiều người tốt sẵn sàng sẻ chia, giúp đỡ họ khi họ gặp hoạn nạn. Đó là các cụ trong tổ hưu trí, là cô Đại Bàng, cô Quyên, là những nhân vật vô danh “thảo dân” trong truyện. Trên hết là hình tượng người bà lung linh tỏa sáng.
- 21. Mái trường thân yêu / Lê Khắc Hoan – NXB Tổng hợp TP.HCM.
“Mái trường thân yêu” / Lê Khắc Hoan
“Mái trường thân yêu” là câu chuyện có thật kể về cậu học sinh tên Việt, vốn là một học sinh thị xã chuyển về trường huyện Lâm Thao. Do điều kiện gia đình, Việt phải ở cùng bà nội và bắt đầu làm quen với thầy cô, các bạn và môi trường học tập mới.
Việt vốn là một học sinh học giỏi, nhất là môn toán. Nhưng với môi trường mới, Việt chưa hòa nhập được, từ đó xảy ra biết bao chuyện bi hài trong năm học ấy. Cũng từ đấy, Việt cùng các nhân vật và các người bạn khác như cô giáo Mùi, Chiến, Mạnh, San, Loan, Quế…đã tạo nên một câu chuyện sinh động, chân thật và cảm động về một ngôi trường cấp hai miền Bắc trong thời chiến tranh bom đạn khó khăn.
“Mái trường thân yêu”được xuất bản chính thức 11 lần, và đạt giải thưởng Sách hay năm 2011. Điều đó cho thấy, sức hấp dẫn của “Mái trường thân yêu”chưa bao giờ hạ nhiệt, dù giáo dục đã phát triển và thay đổi rất nhiều so với nền giáo dục ở ngôi trường Việt đã theo học. Trong lần tái bản lần thứ 11 được tác giả gửi gắm, First News – Trí Việt gửi đến bạn đọc một phiên bản hoàn toàn mới của “Mái trường thân yêu”. Với phiên bản này, không chỉ mang lại cho các độc giả lớn tuổi một kỷ niệm không thể phai nhạt về một thời học sinh đặc biệt gắn liền với giai đoạn lịch sử mà còn mang đến cho các bạn trẻ một “mái trường” đặc biệt, dù không giống như ngôi trường các bạn đang theo học, nhưng vẫn rất gần gũi với những câu chuyện học trò thú vị, đáng yêu.
- 22. Thầy lang hai mặt / Nhiều tác giả - NXB Kim đồng.
“Thầy lang hai mặt” / Nhiều tác giả
Tập truyện ngắn “Thầy lang hai mặt” là tập sách tập hợp 9 truyện ngắn được giải thưởng của cuộc thi. Đó là các truyện của các tác giả Nguyễn Thị Bích Nga (Giải Nhất), Thu Trân và Lục Mạnh Cường (Giải Nhì), Anh Đào (Giải Ba), Nguyễn Thu Hằng, Lương Sĩ Cầm và Võ Thị Hà (Giải Khuyến khích).
Đọc cuốn sách này bạn đọc nhi đồng sẽ có dịp thưởng thức những cách kể chuyện mới mẻ. Bạn sẽ bắt gặp trong các câu chuyện những chi tiết rất thực: Một em bé bị tật nguyền không nói được (truyện Thày lang hai mặt), một người anh đã mất vì bị tai nạn giao thông (truyện Quả vải khô), một cậu bé bị bệnh béo phì (truyện Muỗi hút mỡ)… rồi cảnh nước lụt, mưa lớn “rồng hút nước” ở đồng bằng sông Cửu Long (truyện Một ngày kỳ lạ). Từ những cậu chuyện có thực ấy các tác giả đã mở rộng trí tượng tượng của tuổi thơ tạo ra một thế giới mới kỳ lạ và cao đẹp hơn thế giới thực. Truyện của Nguyễn Thị Bích Nga khiến các em có thể trò chuyện với hai chú dế, nghe được tiếng hát của các chú và đi gặp được thày lang hai mặt chữa bệnh cho cậu bé tật nguyền.Tình yêu thương của cậu bé không nơi nương tựa lại là phép mầu nhiệm khiến cho tình anh em ruột thịt hoá thân trong “quả vải khô” tìm lại tổ ấm… Những truyện ngắn với những yếu tố huyền ảo, kỳ ảo đã vừa khắc đậm hơn ý nghĩa thực của cuộc sống lại vừa biến đổi hiện thực ấy bằng khát khao tình cảm, từ đó chắp cánh cho ước mơ bay bổng.Yếu tổ hiện thực huyền ảo vốn đã có trong các truyện cổ tích thần thoại Việt Nam như Tấm Cám, Thạch Sanh, Thánh Gióng… giờ đây được các tác giả viết cho thiếu nhi chăm chút hơn, thể hiện uyển chuyển sáng tạo cho phù hợp với đời sống hiện đại của trẻ em hiện nay.
Đọc những truyện ngắn nhỏ xinh này, các em không những có một dịp giải trí vui vẻ mà còn được bồi đắp thêm những tình cảm với con người, cảm nhận những niềm vui hạnh phúc thực sự cho từng gia đình và cho cả cộng đồng.Cuộc sống của trẻ em trong một xã hội càng phát triển lại càng đòi hỏi ham muốn tìm tòi vũ trụ khôn cùng, viết cho thiếu nhi về một thế giới tưởng tưọng là để nâng các em lên một tầm cao mới.
- 23. Bí mật hồ cá thần / Nguyễn Quang Thiều – NXB Kim đồng.
“Bí mật hồ cá thần” / Nguyễn Quang Thiều
Hồ cá thần trong tác phẩm của Nguyễn Quang Thiều là đầm Vực có con cá dị thường. Người già giàu tâm linh thì thắp hương cúng vái. Đám trai tráng thì quăng chài, thả lưới, thả mồi câu, dùng các chùm ba tiêu rà giật, thậm chí lão Bương còn âm mưu tàn sát bằng bộc phá. Họ phải trả giá: Lưới rách, mồi mất, có người như bố Mon còn mất ba ngón tay vì dây câu bị xá siết mạnh. Tất cả đều vì miếng ăn, chỉ có một người vì mối hận lòng. Ấy là ông Bộc. Bởi hơn 50 năm về trước, chính con cá quả một mắt này đã cứu ông và “giết ông”. Hồi đó bị giặc vây, anh cả Bộc nhét vào bụng con cá quả một mắt cái ống nhựa nhỏ có bản danh sách Việt Minh chúng định mổ cá, anh đã giả vờ ngã, hất con cá xuống đầm. Chúng đánh anh 3 ngày rồi thả. Bấy giờ có người đầu hàng, một vài cơ sở bị vỡ, nên anh Bộc bị kết tội phản bội, bị khai trừ, bị dân làng khinh bỉ và người yêu oán thán. Anh bỏ làng ra đi… Giờ đây, lão Bộc sống một mình, không vợ, không con, lũ trẻ trong xóm được ông yêu và cũng yêu ông như bố mẹ. Đã gần kề miệng lỗ, đêm đêm ông vẫn ngồi bên đầm Vực với ảo vọng bắt được con cá quả, lấy tài liệu minh oan đòi lại danh dự. Giải oan, khát vọng tìm sự thật là chủ tâm của Bí mật hồ cá thần.
Tuy nhiên, âm hưởng của nó rộng lớn hơn. Đó là lên án lối tư duy tùy tiện, thiếu niềm tin vào con người, mặc dù ông Bộc rất đáng tin. Khát vọng sống cao thượng, trong sáng luôn bùng lên dằn vặt, hành hạ ông. Ông chỉ thanh thản khi đã bộc lộ nỗi oan với Mon và được em hứa minh oan. Mặt khác, Bí mật hồ cá thần còn là cảnh báo về một thiên nhiên đang bị tận diệt.
- 24. Quê mẹ / Thanh Tịnh – NXB Kim đồng.
“Quê mẹ” / Thanh Tịnh
Làng Mỹ Lý trong văn Thanh tịnh cũng giống như bao làng quê khác của Miền Trung: có một dòng sông nhỏ chảy qua; một cánh đồng làng rộn vui vào mùa gặt hái khi trai bạn đến; những đêm trăng cho người lớn trò chuyện và trẻ nô đùa; cái quạnh quẽ của một bến đò ngày mưa; một con đường sắt xuyên qua đồng làng để giữa cánh đồng trơ trọ bỗng mọc lên một cái ga xép với tiếng còi vảng trong đêm, với tiếng bánh xe tay lăn trên đường đá đón một chuyến khách khuya.
Làng Mỹ Lý với những con người bình dị, chất phác với nếp sống quen thuộc từ lâu đời; những ước mơ và hạnh phúc nhỏ nhoi, đơn sơ gắn với những lo âu muôn thủa của đời người; con gái lấy chồng xa về thăm Quê mẹ; đẻ con so về nhà mẹ; những vui – buồn thoát đến thoát đi trên sông nước – “thuyền về Đại Lược, duyên ngược Kim Long…”; mối tình vừa nhen nhóm bỗng lụi tắt giữa cô gái quê và thầy ký ga phải đổi vùng… Quê mẹ - ấy là những nỗi buồn nhẹ nhàng nhưng thấm thía về những phôi pha, bất trắc của cuộc đời. Cũng không hiếm những nỗi buồn quặn thắt, như nỗi buồn của ông lão mù cùng đứa cháu kéo những chuyến xe không khác trong Am cu ly xe; hoặc pha chút huyền bí trong cảnh người chồng, người cha hóa hổ vì ngậm ngải quá hạn trong Ngậm ngải tìm trầm. Rất lâu đời và tưởng như cứ vĩnh viễn mãi thế, cuộc mưu sinh đầy nhọc nhằn của những lớp người lao động nghèo khổ.
Đọc Quê mẹ để hiểu thêm về con người và cuộc đời trong xã hội cũ, với cái nghèo lưu truyền cùng những bất trắc và bất hạnh luôn luôn gắn với đời người. Nhưng cũng là để lưu lại tình đời và tình người, lưu lại sức chịu đựng và vượt lên những gian nan thử thách, nhờ nó mà con người có thể tồn tại, hơn thế, thỉnh thoảng cũng có được sự an ủi và bù đắp trong những niềm vui đơn sơ, bình dị.
- 25. Hành trình yêu thương: Nhật ký Thiện Nhân / Trần Mai Anh – NXB Kim đồng.
“Hành trình yêu thương: Nhật ký Thiện Nhân” / Trần Mai Anh
Cuốn sách là những ghi chép đời thường của mẹ Mai Anh và bà ngoại Kim Anh. Trong số đó, có nhiều chi tiết quan trọng trong quá trình điều trị của Thiện Nhân - đứa bé mang số phận đặc biệt. Nhưng phần lớn, là những dòng viết bình dị của một người mẹ như bao người mẹ đang nuôi con khác.Ghi lại suốt chặng đường dài nuôi nấng và thương yêu bé Thiện Nhân với nhiều cung bậc cảm xúc, “cuốn sách này, dù là nhật kí của tôi về Thiện Nhân, nhưng tôi tin nó sẽ gợi ra suy nghĩ về nhiều đứa trẻ khác. Ngoài kia vẫn còn những đứa trẻ kém may mắn hơn cả Nhân” - mẹ Mai Anh chia sẻ.
Được biết, hiện nay, nhà báo Trần Mai Anh và các đồng sự đang cùng điều hành chương trình “Thiện Nhân và Những người bạn” - chương trình được thành lập từ kinh nghiệm chữa trị chính đứa con của chị.
Từ 8-2011 tới nay, trong vòng 5 năm đã có 10 đợt bác sĩ Roberto và các bác sĩ từ Italia, Mĩ sang Việt Nam phẫu thuật 230 ca, khám tư vấn miễn phí cho hơn 800 trẻ em không may khiếm khuyết bộ phận sinh dục.
Bên cạnh các hoạt động về khám chữa bệnh, chương trình “Thiện Nhân và Những người bạn” đã phối hợp với các bệnh viện tổ chức ba hội thảo trao đổi kinh nghiệm trong lĩnh vực tiết niệu & tái tạo bộ phận sinh dục với hàng trăm bác sĩ chuyên ngành; chương trình cũng gây quỹ để trang bị dụng cụ phòng mổ cho các bệnh viện.
Xuất bản “Hành trình yêu thương - Nhật kí Thiện Nhân”, Nhà xuất bản Kim Đồng mong muốn cuốn sách sẽ góp phần lan tỏa tình yêu thương và sự sẻ chia trong cộng đồng. Toàn bộ lợi nhuận của cuốn sách sẽ ủng hộ vào Quỹ “Thiện Nhân và Những người bạn”.
- 26. Chú bé có tài mở khóa / Nguyễn Quang Thân – NXB Văn nghệ TP.HCM.
“Chú bé có tài mở khóa” / Nguyễn Quang Thân
Chú Bé Có Tài Mở Khóa là một truyện phiêu lưu, kể về chú bé Hùng bị ném ra ngoài xã hội, phải đối mặt với cái xấu, cái ác, phải vật lộn nhọc nhằn, gặp đủ loại người tốt có, xấu có, có khi được cưu mang, có lúc bị vùi dập... Truyện hấp dẫn ở những tình huống bất ngờ, nhiều chi tiết gay cấn, hồi hộp và nhiều chi tiết gây xúc động với bạn đọc... Tác phẩm từng được giải thưởng chính thức về văn học thiếu nhi do Hội Nhà văn trao năm 1995.
Chú Bé Có Tài Mở Khóa là kết hợp với phiêu lưu với phản gián. Chuyện bắt đầu từ việc chú bé Nam ở quê ra tỉnh chơi. Bố đi vắng, Nam trở nên bơ vơ. Nhờ làm quen với Hùng lé, một chú bé có biệt tài mở khóa, Nam mới vào được phòng bố ở. Thế rồi, phòng bố Nam trở thành cứ điểm của bọn lưu manh, khu tập thể bị trộm lớn, Nam bị bọn lưu manh bắt cóc… Hùng lé giúp Nam trốn khỏi hang ổ bọn cướp nhưng Hùng lại sa vào tay một bọn gián điệp kiêm buôn lậu và tiếp tục những cuộc phiêu lưu. Khi ở Hà Nội, khi ở Hải Phòng, khi ở Quảng Ninh, bọn chúng “thử thách rèn luyện” Hùng. Cho đến khi gặp các chú công an, Hùng mới hiểu thêm mình, biết mình là con một liệt sĩ công an và tên gián điệp với biệt danh Cóc Vàng chính là kẻ trước đây đã giết bố Hùng…
Bạn có thể đọc thích thú một hơi, như chơi mộ trò chơi, vừa chơi vừa học. theo từng trang sách, những mánh khóe, mưu mô của bọn lưu manh, gián điệp bị vạch trần. Bạn căm ghét chúng và hiểu thêm, yêu thêm các chiến sĩ an ninh. Nhưng cái chính là bạn hiểu thêm một người bạn của mình: Hùng lé. Hùng có những tính xấu như thích chơi, ngại học, nhưng là một thiếu niên lương thiện. Chẳng may gặp cảnh khó khăn, sa vào tay bọn lưu manh, phải làm việc bất lương nhưng hung luôn luôn day dứt, muốn trở về gia đình, trở về với cuộc sống bình thường yên ổn. Điều tốt đã xảy ra một phần là do các chú công an nhưng cái chính là do bản chất của Hùng. Bạn có thể học được nhiều ở Hùng về tính táo bạo, lòng tự tin và tài tháo vát, nhất là lòng yêu đời và sự thông cảm với nỗi bất hạnh của người khác…Chẳng thế mà suốt cuộc phiêu lưu gian khổ, Hùng vẫn không quên, vẫn giữ được con búp bê nhỏ cho bé Liên, dù chỉ mời gặp Liên thoáng qua một lần.
Thông qua câu chuyện, Nguyễn Quang Thân muốn gửi gắm đến các bạn nhỏ thông điệp: “Dù thế nào đi chăng nữa, chân lý vẫn luôn tồn tại. Đó là lương tri của con người, là tâm hồn trẻ con, những tờ giấy trắng. Mong rằng, lòng tốt, tình yêu con người là hành trang mãi mãi đi cùng các bạn”
- 27. Con chó mang giỏ hoa hồng / Nguyễn Nhật Ánh – NXB Trẻ.
“Con chó mang giỏ hoa hồng” / Nguyễn Nhật Ánh
“Con Chó Nhỏ Mang Giỏ Hoa Hồng” là tác phẩm mới nhất của nhà văn chuyên viết cho thanh thiếu niên Nguyễn Nhật Ánh, nối tiếp sau Bảy bước tới mùa hè, Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh… gây sóng gió thị trường sách năm 2015.
5 chương sách với 86 câu chuyện cực kỳ thú vị và hài hước về 5 con chó 5 loài 5 tính cách trong 1 gia đình có 3 người đều yêu chúng nhưng theo từng cách riêng của mình. Các câu chuyện về tình bạn giữa chúng với nhau, giữa chúng với chị Ni, ba mẹ, khách đến nhà… thực sự mang lại một thế giới trong trẻo, những đoạn đời dễ thương quyến rũ tuổi mới lớn.
Một quyển sách lôi cuốn viết cho tất cả chúng ta: trẻ con và người lớn. Cuộc đời của 5 con chó nhỏ: Haili, Batô, Suku, Êmê và Pig được tái hiện như đời sống của mỗi con người: tình bạn, tình yêu, đam mê, lòng dũng cảm, sự sợ hãi, và những ước mơ.
- 28. Lá cờ thêu sáu chữ vàng / Nguyễn Huy Tưởng – NXB Kim đồng.
“Lá cờ thêu sáu chữ vàng” / Nguyễn Huy Tưởng
“Lá Cờ Thêu Sáu Chữ Vàng” kể về người thiếu niên tuổi trẻ chí cao Hoài Văn Hầu Trần Quốc Toản, người đã cùng quân tướng nhà Trần lập nhiều chiến công trong cuộc chiến chống quân Nguyên.
Đấy là một thiếu niên thì đúng hơn, vì Hoài Văn chưa tròn mười sáu tuổi. Bộ áo vóc lùng thùng, chưa bó sát vào tấm thân mảnh khảnh. Tay áo chét theo kiểu nhà võ còn quá rộng so với cổ tay. Hầu vấn khăn nhiễu như người lớn. Nhưng búi tóc còn quá nhỏ, tinh ý mới nhìn thấy được.
Đó là hình ảnh Hoài Văn Hầu Trần Quốc Toản qua tưởng tượng của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng trong tác phẩm Lá cờ thêu sáu chữ vàng.
Tác phẩm kể về tuổi trẻ chí cao của Hoài Văn Hầu Trần Quốc Toản với lá cờ đỏ thêu sáu chữ vàng: “Phá cường địch báo hoàng ân”, đã cùng quân tướng nhà Trần lập nhiều chiến công trong cuộc chiến chống quân Nguyên.
Tác phẩm nổi tiếng này cũng là nguồn cảm hứng để họa sĩ Tạ Huy Long thể hiện nhân vật và sự kiện lịch sử cách đây đã hơn bảy thế kỷ bằng những hình ảnh đậm chất sử thi.
- 29. Tắt đèn / Ngô Tất Tố - NXB Văn học.
“Tắt đèn” / Ngô Tất Tố
Trong thời kì trước cách mạng tháng 8, đời sống của nhân dân vô cùng cực khổ dưới ách thống trị của bọn thực dân phong kiến. Bằng ngòi bút tài hoa, các nhà văn hiện thực xuất sắc đã phác họa lại một cách rõ nét về bối cảnh xã hội đương thời. Một trong số đó là Ngô Tất Tố với tác phẩm ''Tắt Đèn''. ''Tắt Đèn'' là một tác phẩm chân thực mà cảm động về gia đình chị Dậu - một gia đình nông dân nghèo đang sống dưới tầng đáy của xã hội lúc bấy giờ. Họ bị thực dân phong kiến đày đọa, chèn ép đến bần cùng hóa, tưởng chừng như không còn lối thoát. Từ cách đặt tên tác phẩm là "Tắt Đèn'', ta đã hiểu rõ được phần nào ý nghĩa của tác phẩm.Tắt đèn trong đêm tối có khác nào sống trong một thế giới nghèo nàn công lý?.
Thật vậy, đến với tác phẩm, ta càng hiểu thêm số phận đau thương của người nông dân nghèo trong xã hội phong kiến thời ấy. Thật oái oăm! Chúng không những bắt gia đình chị Dậu nộp sưu thuế của anh Dậu mà chúng còn bắt nộp sưu thuế cho người em chồng đã chết từ năm ngoái. Không xoay đủ tiền sưu thuế cho bọn chúng đúng thời hạn, anh Dậu đã bị bắt giải lên đình đánh đập. Là vợ, chị Dậu rất thương chồng. Chị đã phải bán đứa con mà mình đã dứt ruột sinh ra, đứa con mà chị luôn yêu thương, luôn hiếu thuận với cha mẹ. Nhưng chúng lại không trả đủ tiền cho chị nên chị đã phải đi làm vú nuôi cho một gia đình nọ. Vào một đêm tối chị bị lão chủ nhà mò vào phòng. Chị đã quá bức bối không thể chịu được nữa, nên đã chạy ra ngoài. Hình ảnh người phụ nữ nông dân chạy ra ngoài trong đêm đại diện cho hình ảnh người nông dân trước cách mạng tháng tám phải sống trong khổ cực thiếu vắng bóng chân lý. Toàn bộ tác phẩm là một câu chuyện cảm động về số phận đau thương của gia đình chị Dậu, và cũng là đại diện cho cuộc sống người nông dân thời ấy. Với những hình ảnh cảm động và cách miêu tả tâm lý nhân vật một cách sâu sắc tác phẩm đã gợi lại trong lòng độc giả nhưng ấn tượng sâu sắc về một thời sống nghèo khổ thiếu vắng bóng chân lý.
- 30. Hòn đất / Anh Đức – NXB Văn học.
