Những câu chuyện cổ tích, những kiệt tác văn học tuyệt vời mà chúng ta đã biết từ thưở còn thơ vẫn luôn là kỷ niệm ấm áp mãi cho chúng ta đến khi ta trưởng thành. Giờ đây, các tác phẩm văn học kinh điển được thể hiện dưới một hình thức là những cuộc phiêu lưu kỳ thú, mới mẻ và thú vị sẽ giúp ta làm sống lại những kỷ niệm của tuổi thơ. Bên cạnh đó, ta còn có thể thưởng thức sự sâu sắc và vẻ đẹp của những tác phẩm nguyên bản, điều mà các tác phẩm chuyển ngữ ít khi thực hiện được.
1. Cuộc phiêu lưu của Alice ở xứ sở thần tiên / Lewis Carroll – NXB Tổng hợp.
“Cuộc phiêu lưu của Alice ở xứ sở thần tiên” / Lewis Carroll
“Cuộc phiêu lưu của Alice ở xứ sở thần tiên" là cuốn tiểu thuyết thiếu nhi nổi tiếng của nhà văn người Anh, Lewis Carroll. Ngay khi ra đời vào năm 1865, cuốn truyện đã được đông đảo bạn đọc cả trẻ em lẫn người lớn yêu mến. Bảy năm sau, Lewis Carroll cho ra mắt phần tiếp theo, Alice ở xứ sở trong gương, và ngay lập tức những nhân vật như cặp anh em Tweedledum, Hậu Đỏ, Hậu Trắng...của phần này cũng trở nên nổi tiếng không kém Thỏ Trắng, Sâu bướm, nữ Công tước hay Vua Cơ và Hậu Cơ ở phần trước.
Nhờ sức hấp dẫn ấy mà trong hơn 130 năm qua, hàng loạt tác phẩm nghệ thuật từ văn học, hội họa, truyền hình, điện ảnh cho đến âm nhạc, game và cả opera đã ra đời dựa trên những cuộc phiêu lưu của cô bé Alice. Và cho đến nay, hai tác phẩm giàu sức tưởng tượng này vẫn là niềm cảm hứng mạnh của nhà văn.
2. Những cuộc phiêu lưu của Pinocchio / Carlo Collodi – NXB Hội nhà văn.
“Những cuộc phiêu lưu của Pinocchio” / Carlo Collodi
"Ngày xửa, ngày xưa...
- Có một ông vua!- hẳn các độc giả nhỏ tuổi của tôi sẽ đồng thanh thế.
Ấy mà không phải, các bạn nhỏ ạ, các bạn nhầm to rồi. Ngày xửa ngày xưa có một mẩu gỗ."
Câu chuyện kinh điển về chú rối Pinocchio đã bắt đầu như thế. Từ mẩu gỗ ấy, bác Geppetto đẽo nên một con rối mà không hề biết rằng, rồi kia con rối ấy sẽ bước vào những cuộc phiêu lưu vô cùng thú vị nhưng cũng không kém phần rắc rối, khổ đau: bị treo lên Cây Sồi Lớn, bị bắt bỏ tù, bị bắt làm chó canh nhà, bị biến thành lừa, bị Cá Mập nuốt vào bụng...Cuối cùng khi được Tiên cô tóc xanh như màu đêm biến thành cậu bé bằng xương bằng thịt, Pinocchio đã nhận ra rằng "những đứa trẻ không biết vâng lời sẽ chẳng có cơ may nào thành công trong cuộc đời".
“Những Cuộc phiêu lưu của Pinocchio” nằm trong tủ sách văn học kinh điển Thế giới. Câu chuyện gồm có 20 chương, kể về sự ra đời và cuộc hành trình gian nan để trở thành người thật của cậu bé Pinocchio. Đằng sau câu chuyện là lời nhắn nhủ: “để trở thành một con người tốt các em phải trải qua một quá trình tự rèn luyện, và phấn đấu”. Câu chuyện cũng gửi tới các bậc làm cha mẹ một thông điệp: “trẻ nhỏ dù có sai phạm đến đâu nhưng nếu chúng ta kiên trì dạy dỗ, và đặt niềm tin vào các em, cho các em cơ hội, các em chắc chắn sẽ thay đổi và trở thành những người con ngoan”.
3. Những cuộc phiêu lưu của Huck Finn / Mark Twain – NXB Văn học.
“Những cuộc phiêu lưu của Huck Finn” / Mark Twain
Sau những Cuộc phiêu lưu cùng Tom Sawyer, Huck Finn được bà quả phụ Douglas đón về nuôi. Nhưng với bản tính ưa tự do, Huck không chịu nổi việc phải ăn vận sạch sẽ, học hành theo khuôn phép trưởng giả dù được sống giàu sang. Cộng thêm với việc người cha tưởng đã chết đột ngột trở về tiếp tục hành hạ, gây rắc rối cho cậu, Huck quyết định cùng Jim – một nô lệ da đen bỏ trốn – cùng xuôi dòng Mississippi, bắt đầu những cuộc phiêu lưu mới.
Nhiều chuyện dở khóc dở cười đã xảy ra trong chuyến phiêu lưu. Không chỉ thế, Huck còn lâm vào những tình huống nguy hiểm khi bị cuốn vào cuộc tranh chấp giữa hai dòng họ với những cuộc đọ súng chết chóc... Nhưng cũng chính trong hoàn cảnh ngặt nghèo nhất, Huck đã nhận ra giá trị của cuộc sống để hướng về sự tự do và hết lòng giúp đỡ người nô lệ da đen tội nghiệp. Từ một cậu bé chỉ biết phá phách, Huck đã xác định rõ ràng mục đích sống, biết phân biệt đúng sai bằng trái tim thuần hậu và thoát khỏi những định kiến méo mó được nhồi nhét qua cách giáo dục sai trái.
“Những cuộc phiêu lưu của Huck Finn” là một đỉnh cao sáng tác của Mark Twain, kết hợp sự hài hước phong phú, khả năng tường thuật mạnh mẽ và châm biếm xã hội. Tác phẩm này đã lọt vào danh sách những tiểu thuyết hay nhất mọi thời đại của văn học Mỹ, và rất nhiều lần được đưa lên màn ảnh.
4. Chuyện phiêu lưu của Mít Đặc và các bạn / Nikolay Nosov – NXB Kim đồng.
“Chuyện phiêu lưu của Mít Đặc và các bạn” / Nikolay Nosov
Truyện dài “Chuyện Phiêu Lưu Của Mít Đặc Và Các Bạn” được Nosov sáng tác dưới ảnh hưởng của những hồi ức tuổi thơ. Truyện dài này cùng với các truyện Trong những trang sách giàu tưởng tượng và tươi vui dí dỏm này, tác giả đã xây dựng nên một thế giới các cô các chú tí hon hết sức tinh nghịch và ngộ nghĩnh.
Các cô các chú tí hon, đặc biệt là các chú, không giống các bác lùn râu bạc trong các truyện cổ xưa tí nào mà lại y hệt như con người chúng ta ngày nay; những người cực kỳ hoạt động, lúc nào cũng hăng say lao động, đốn cây cưa gỗ, chế tạo những máy móc kỳ lạ, luôn luôn làm thơ, ca hát và khám phá ra những vùng đất mới mẻ…
Mít Đặc, nhân vật chính trong truyện, có nết tốt như rất ham hiểu biết, cái gì chú cũng muốn học: học nhạc, học vẽ, học làm thơ, học lái ôtô… những chỉ vì tội chú nông nối, lười suy nghĩ nên học cái gì cũng chẳng thành công. Chú cũng có nết xấu là đối xử không tốt với các bạn gái, hay nói khuếch khoác và thích chỉ tay năm ngón hơn là bắt tay vào việc… Trái lại với Mít Đặc, Biết Tuốt là chú tí hon thông minh, hiểu biết rộng, chín chắn và Mắt Xanh là cô tí hon điềm đạm, hòa nhã, có quan hệ bạn bè đúng đắn, đã thành thật giúp đỡ Mít Đặc nhận ra sai lầm trước đây của chú.
Qua những trang viết dí dỏm, tươi vui và giàu trí tưởng tượng, công thêm những minh họa sinh động, ngộ nghĩnh, độc giả nhỏ tuổi sẽ được bước vào một thế giới mới mẻ, kỳ lạ nhưng cũng rất gần gũi, thân quen. Chính vì thế mà từ khi ra đời vào năm 1954 cho đến nay, tác phẩm mang tính giáo dục cao này của nhà văn người Ucraina, Nikolay Nosov đã luôn cuốn hút được hàng chục triệu trẻ em trên khắp thế giới.
5. Những cuộc phiêu lưu của Nam tước Munchausen / Rudolf Erich Raspe – NXB Kim đồng.
“Những cuộc phiêu lưu của Nam tước Munchausen” / Rudolf Erich Raspe
”Những cuộc phiêu lưu của Nam tước Munchausen” là một cuốn tiểu thuyết hài hước, tràn ngập tiếng cười của nhà văn người Đức Rudolf Erich Raspe. Mang dòng dõi quý tộc Hà Lan, Nam tước Munchausen có thể hưởng thụ một cuộc sống xa hoa trong lâu đài. Nhưng dòng máu yêu thích phiêu lưu mạo hiểm đang chảy trong huyết quản không cho phép ông ngồi yên một chỗ. Cùng chú ngựa trung thành, ngài Nam tước bắt đầu cuộc hành trình đến những miền đất lạ. Khởi hành từ thủ đô Amsterdam, nhà thám hiểm của chúng ta không chỉ sang Pháp hay tới Nga mà còn thực hiện một chuyến đi vòng quanh châu Âu. Thậm chí Nam tước Munchausen còn sang tận châu Phi xa xôi. Bất ngờ hơn, ông còn lên thám hiểm Mặt trăng mà chẳng cần tới tàu vũ trụ.
Đi tới đâu, ngài Nam tước cũng có vô khối chuyện thú vị để kể. Ai cũng biết, nước Nga có mùa đông vô cùng lạnh. Nhưng tuyết rơi dày đến nỗi phủ kín cả nóc nhà thờ thì quả thực khiến người ta kinh ngạc. Nguy hiểm tăng lên gấp bội khi ngài Munchausen quyết định tiếp tục chuyến thám hiểm bằng đường thủy.
Trong một chuyến lênh đênh trên biển, tàu của Nam tước Munchausen không may bị đắm. Một chú cá voi tham ăn đã quyết định biến nhà quý tộc thành… bữa tối ngon lành. Không hề nao núng, ông nhanh trí mổ bụng con cá và thoát hiểm dễ dàng. Ngay cả những loài mãnh thú như hổ hay sư tử cũng không làm nhà thám hiểm của chúng ta khiếp sợ. Với mưu mẹo tài tình, ngài Munchausen còn nghĩ ra cách để chúng... tự tiêu diệt lẫn nhau.
6. Chiếc chìa khóa vàng hay chuyện ly kỳ của Buratino / Aleksey Tolstoy – NXB Kim đồng.
“Chiếc chìa khóa vàng hay chuyện ly kỳ của Buratino”/ Aleksey Tolstoy
Bác thợ mộc Giuseppe tình cờ nhặt được một thanh củi biết nói, bác liền tặng thanh củi đó cho ông bạn già Carlo. Bác Carlo đem món quà kỳ lạ về nhà và gọt thành một con búp bê gỗ đặt tên là Buratino. Một con búp bê trông giống hệt một cậu bé với cái mũi thật dài. Buratino trong sáng, thông minh nhưng rất hiếu động và nghịch ngợm. Cũng chính vì tính hiếu động đó mà cậu bé đã gây nên cho mình không ít rắc rối. Trong một lần trốn học đi chơi, Buratino bị Mèo Madilio và Cáo Alixa lừa lấy mất tiền và bị bọn cướp tấn công. Lạc mất gia đình, cậu bé người gỗ bắt đầu bước vào những chuyến phiêu lưu đầy kỳ thú, bất ngờ nhưng cũng không ít nguy hiểm và sóng gió. Đặc biệt là cuộc hành trình khám bí mật về chiếc chìa khóa vàng mà Buratino được chú rùa Tooctila tặng cho…
Dựa trên câu chuyện cổ tích nổi tiếng về cậu bé Pinốckiô, bằng trí tuởng tượng phong phú và giọng văn miêu tả tuyệt vời của mình, nhà văn Aleksey Tolstoyđã kể lại một cách vô cùng mới mẻ, sinh động và hấp dẫn những chuyến phiêu lưu của chú bé người gỗ thông minh, tinh nghịch đáng yêu Buratino. Aleksey Tolstoy đã khiến cho hình tượng chú bé người gỗ mũi dài vốn đã quen thuộc lại càng trở nên gần gũi và đáng yêu hơn trong lòng bạn đọc.
7. Những cuộc phiêu lưu của Tom Sawyer / Mark Twain – NXB Văn học.
“Những cuộc phiêu lưu của Tom Sawyer” / Mark Twain
Những Cuộc Phiêu Lưu Của Tom Sawyer là một quyển tiểu thuyết được nhà văn Mark Twain viết với bút pháp độc đáo, miêu tả tâm lý, cử chỉ, hành động của một chú bé sống tại một ngôi làng nghèo bên sông Mississippi. Tác giả đã miêu tả xuất sắc tính cách, tâm lý, hành động của chú bé thông minh, nghịch ngợm nhưng dũng cảm và có một tấm lòng nhân hậu giàu tình nghĩa.
Qua câu chuyện, nhà văn cũng chỉ trích lối giáo dục lạc hậu của nền học vấn tư sản với cách dạy nhồi nhét, với kiểu văn chương màu mè, sáo rỗng, với những ông thầy độc ác và đạo đức giả, biến học sinh thành những đứa trẻ chỉ biết tiếp nhận một cách thụ động. Tác giả còn kín đáo chê trách lối sống mòn mỏi, cam chịu của những người nông dân... Song nổi bật lên trên hết trong những trang sách của Mark Twain vẫn là âm hưởng ngợi ca thế giới đẹp đẽ của tuổi thơ...
Tác phẩm của ông, với tính cách châm biếm sâu sắc với những nét miêu tả tâm lý xã hội cực kỳ khéo léo, đã trở thành vũ khí sắc bén đấu tranh chống lại sự áp bức thống trị của nhà cầm quyền phong kiến tư bản.
8. Biên niên sử Narnia (T2) - Sư tử, phù thủy và cái tủ áo (1950) / C.S. Lewis – NXB Kim đồng.
“Biên niên sử Narnia (T2) - Sư tử, phù thủy và cái tủ áo (1950)” / C.S. Lewis
Biên niên sử về Narnia viết về một thế giới tưởng tượng, những phép màu và một thế giới song song cùng tồn tại với thế giới của chúng ta. Biên niên sử về Narnia dựng nên một thế giới tưởng tượng, kỳ ảo nhưng có những cơ sở của hiện thực – điểm khác biệt với Harry Potter. Biên niên sử về Narnia là một tác phẩm hư cấu có giá trị nghệ thuật cao trên nhiều phương diện.
Một tác phẩm có cấu trúc cân đối, hoàn chỉnh, tính tư tưởng quán xuyến từ đầu đến cuối, là tinh thần đấu tranh cho chính nghĩa, cho con người, đặc biệt là một tình yêu thiên nhiên, hoà mình với thiên nhiên, coi cỏ cây hoa lá, muông thú cũng có tính bản thiện và có nhu cầu được cộng sinh trong thế giới của muôn loài và cho muôn loài. Một tư tưởng rất nhân bản và đang được nhân loại đề cao. Bộ sách giúp bạn đọc có ý thức tốt hơn về môi trường thiên nhiên cũng như môi trường văn hoá. Và đặc biệt có thể nhìn cuộc đời với một đôi mắt “ngây thơ” hơn.
Tác phẩm hấp dẫn nhờ một cốt truyện cổ điển, có mâu thuẫn, cao trào và giải quyết mâu thuẫn, thể hiện một trí tưởng tượng rất cao, mang dấu ấn của cá tính sáng tạo của nhà văn. Từ tập 1 đến tập 7, thế giới tưởng tượng được xây dựng và phát triển một cách vừa khác biệt vừa nhất quán với toàn bộ và theo cấp độ tăng tiến, khiến người đọc đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác với những hình tượng độc đáo, kỳ thú không hề bị lặp lại.
Theo bình chọn của tạp chí Big Reader : Biên niên sử về Narnia có tên trong danh sách 21 cuốn sách được độc giả Anh yêu thích nhất (trong danh sách 100 tiểu thuyết thế giới).Bộ truyện được chuyển thể sang tác phẩm điện ảnh trở thành là bộ phim ăn khách của thế kỷ 21.
9. Đồi Thỏ / Richard Adams – NXB Văn học.
“Đồi Thỏ” / Richard Adams
Sẽ có người không khỏi băn khoăn khi cầm cuốn sách khổ lớn dày hơn 500 trang này trên tay. Có vẻ quá nặng, theo cả nghĩa đen và nghĩa bóng đối với thể loại sách thiếu nhi. Song đó chính là điều lạ lùng đầu tiên mà nhà văn Anh Richard Adams đem đến cho bạn: Một cuốn sách thiếu nhi có thể dày như sách dành cho người lớn. Số lượng trang ngồn ngộn như thế cho phép mở ra nhiều cuộc phiêu lưu nối nhau trong các chương sách được chia nhỏ trong bốn phần: Hành trình,Trên ngọn đồi Watership, Efrafa và Thủ lĩnh Cây Phỉ.
Đó là một trong những lý do khiến Đồi Thỏ thành công vang dội với bạn đọc mọi lứa tuổi, được nhận Huy chương Carnegie và giải thưởng Guardian cho thể loại tiểu thuyết viết cho thiếu nhi (1972), được nhà xuất bản Penguin công bố là cuốn sách đứng thứ hai trong danh sách bán chạy nhất mọi thời đại (1985), có tên trong danh sách 100 cuốn sách của mọi thời đại (2003.
10. Khu rừng kỳ diệu / Stewart Edward White.
“Khu rừng kỳ diệu” / Stewart Edward White.
“Khu rừng kỳ diệu” kể về Jimmy, một em bé chín tuổi người Mỹ mắc chứng mộng du. Trong một lần đi tàu hỏa cùng cha mẹ, khi con tàu tạm dừng lại để sửa chữa, Jimmy đã rời khỏi tàu trong cơn mộng du và bắt đầu một chuyến phiêu lưu kỳ thú suốt năm tháng dài với các bộ lạc thổ dân da đỏ Ojjbwa và Cree. Trong thời gian đó, từ một chú bé văn minh, yếu ớt, Jimmy đã trở nên khỏe mạnh, sử dụng thành thạo ngôn ngữ của bộ lạc mà em đồng hành, và cũng học hỏi được rất nhiều điều lý thú trong cuộc sống giữa vùng hoang dã, nơi chỉ có rừng rậm, sông suối, cây cối, các loài chim và thú hoang dã. Em biết yêu quý và trân trọng thiên nhiên, và học được từ những người thổ dân da đỏ chất phác nhưng cao quý cách nhìn cây cối và muông thú như những con người.
Jimmy đã trở về nhà bằng cách nào, và em đã hòa nhập lại với nếp sống văn minh ra sao? Những người lớn có chia sẻ với Jimmy những gì em đã trải qua hay không?
Thư viện Trường THCS Hồ Văn Long