1. Người thầy đầu tiên / Chinghiz Aimatov - NXB Văn học.
Người thầy đầu tiên / Chinghiz Aimatov
Truyện được đặt vào bối cảnh vùng quê hẻo lánh của Kyrgyzstan vào giữa nhũng năm 20 thế kỉ trước. Thời đó, trình độ phát triển ở đây còn thấp, tư tưởng phong kiến, gia trưởng còn nặng nề, phụ nữ bị coi thường, trẻ mồ côi bị rẻ rúng.
Mở đầu tác phẩm là hình ảnh hai cây phong cao lớn được trồng cạnh nhau trên một ngọn đồi lộng gió. Không ai biết rõ về nguồn gốc của hai cây phong đó. Mãi sau này, khi làng Ku-ku-rêu đón bà An-tư-nai một người viện sĩ nổi tiếng cũng là người dân làng về mở trường, bí mật về hai cây phong mới được hé lộ.
An-tư-nai năm 15 tuổi đã có một tuổi thơ vô cùng bất hạnh. Cô bé phải sống với người thím độc ác luôn đánh đập cô bé. Vào một ngày nọ, thầy giáo Đuy-sen một người thanh niên cộng sản được cử về mở trường dạy học ở làng Ku-cu-rêu, hai người đã gặp nhau. Thầy Đuy-sen vô cùng quý mến An-tư-nai và cầu xin gia đình bà thím cho An-tư-nai đi học. Sau bao nhiêu vất vả, cuối cùng thầy đã thành công.
Thầy Đuy-sen và An-tư-nai cùng lũ học trò đã trải qua rất nhiều khó khăn, trong thời tiết khắc nghiệt với cái rét lạnh cóng nhưng họ vẵn có một nghị lực phi thường. Nhưng không may mắn, bà thím An-tư-nai đã quyết gả cô cho một tên quý tộc to lớn và thô thiển để lấy tiền. Thầy Đuy-sen đã ra sức bảo vệ An-tư-nai. Hai thầy trò đã cùng nhau trồng hai cây phong bé nhỏ trên ngọn đồi và thầy Đuy-sen nói với An-tư-nai rằng giờ đây An-tư-nai như hai cây phong này vậy, nhưng sau này, khi lớn lên, An-tư-nai chắc chắn sẽ thành công. Nhưng sự thật quá phũ phàng, An-tư-nai vẫn bị bắt đi làm vợ lẽ mặc sức thầy Đuy-sen đã ra sức chống cự bọn quý tộc đến nỗi bị chúng đánh gãy tay và máu chảy đầm đìa.
Sau ba ngày sống trong địa ngục, cuối cùng An-tư-nai đã được thầy Đuy-sen cùng công an giải cứu và đưa lên tỉnh học. Lúc này, An-tư-nai đã biết mình có tình cảm với thầy Đuy-sen. Cô viết thư cho thầy nhưng Đuy-sen không muốn làm ảnh hưởng tới việc học của An-tư-nai, anh đã không trả lời. Đã mấy lần An-tư-nai nhìn lầm người khác thành Đuy-sen nhưng dường như điều đó gần như vô vọng vì Đuy-sen đã đi bộ đội và bị báo tin mất tích... Năm 1946, An-tư-nai trở về quê hương xưa, nơi cô đã lớn lên, đã sống những ngày tháng cùng với người thầy Đuy-sen của mình, đặt tên cho ngôi trường mà cô đỡ đầu là:"trường Đuy-sen" - ngôi trường mang tên người cộng sản đầu tiên.
2. Người thầy - Hồi ức của một nhà giáo Mỹ / Frank McCourt – NXB Hội nhà văn.
Người thầy - Hồi ức của một nhà giáo Mỹ / Frank McCourt
“Người thầy - Hồi ức của một nhà giáo Mỹ” bắt đầu bằng câu chuyện giản dị của một giáo viên tập sự dạy đám học trò mười sáu tuổi, ngay từ giây phút đầu tiên của anh trước đám học trò đang dỏng tai mắt quan sát ngày đầu tiên của thầy. Tình huống sư phạm đầu tiên mà anh giáo trẻ phải đối mặt là chiếc bánh mì kẹp pho mát văng xuống đất khi hai đứa trẻ xông vào đánh nhau. Hơn cả thế, hai ngày dạy học đầu tiên, anh đều suýt bị sa thải do các phụ huynh thi nhau gọi điện tới trường để phản đối. Song những lời cảnh cáo khiêm khắc của thầy hiệu trưởng chẳng thể buộc thầy giáo McCourt gạt mơ ước không bám theo những trang giáo án được chuẩn bị công phu.
Điều mong muốn lớn nhất của anh, đó là đánh thức được tâm hồn của tụi trẻ choai choai đang hờ hững và lãnh cảm trước giáo viên…
Cuốn sách của Frank McCourt khiến người đọc khó lòng bỏ qua những gì xảy ra tiếp theo với anh giáo viên tập sự nhút nhát, hay căng thẳng, mất bình tĩnh trước học sinh. Cũng như bao giáo viên khác, anh nhớ như in những điều cần phải làm để tạo một hình ảnh mực thước, xa cách và nghiêm khắc tới các học trò. Song McCourt đã không dấn sâu vào lối mòn mẫu mực ấy. Không phải vì anh là người quá can đảm, quá thông minh mà điều đơn giản là, McCourt muốn trở thành một người thầy như mình từng mong ước khi còn nhỏ, muốn tất tật các em học sinh đều thực sự quan tâm đến bài giảng tiếng Anh của mình. Đương nhiên, có biết bao chướng ngại vật anh phải vượt qua, có lúc anh cũng chán nản, bất mãn khi phải đứng lớp năm ngày trong tuần và năm tiết trong một ngày, còn khi trở về nhà lại xách theo túi bài nặng trĩu với đủ mọi bày tỏ, bao gồm cả ước mơ và những lo âu, trở ngại được chép dày đặc trên giấy. Và anh, McCourt, sẽ xoay sở ra sao trong thế giới đó?
Sẽ thật thiếu sót biết bao khi không nhắc tới lối kể chuyện dí dỏm của tác giả Frank McCourt trong Người thầy - Hồi ức của một nhà báo Mỹ. Người kể chuyện hóm hỉnh, hài hước, đôi khi sâu cay và phần nào bất kính khi không thừa nhận những quy tắc có phần khiên cưỡng trong nghề giáo viên. Song đổi lại, sự chân thật và tình yêu, sự trân trọng với nghề đủ khiến những chuyện tưởng thành to tát ấy trở thành cái nhìn táo bạo, mới mẻ. Và phảng phất đâu đó, còn là tiếng gọi khẩn thiết từ phía McCourt dành cho các giáo viên: Hãy mạnh dạn rời bỏ hình ảnh mô phạm cùng những kiến thức khô khan để tiếp cận với học sinh bằng chính con người mình; Hãy để mỗi ngày lên lớp dù dài đến năm tiết học vẫn trở thành công việc yêu thích… Tác phẩm của Frank McCourt không chỉ là cuốn sách về nghề giáo, mà còn là câu chuyện thấm đẫm chất nhân văn về cuộc sống, về giá trị của sự chân thật mà ai cũng phải ngưỡng mộ và thán phục.
3. Tình thầy trò / Todd Whitaker – NXB Thanh hóa.
Tình thầy trò / Todd Whitaker
Vai trò của thầy cô giáo trong cuộc sống chúng ta là vô hạn. Thầy cô không chỉ dạy chúng ta cách đọc, viết, kiến thức tự nhiên và xã hội, mà còn dạy chúng ta về tình yêu thương và sự cảm thông chia sẻ, khơi gợi trong lòng chúng ta những niềm đam mê và đưa ra các chỉ dẫn, hướng chúng ta đi trên con đường đúng đắn để đạt được mục tiêu cuộc đời: thành nhân và thành danh. Nếu đang theo đuổi giấc mộng trở thành giáo viên, bạn hãy đọc nó để tìm thấy sự khác biệt trong cách cư xử và nói chuyện với học sinh.
Cuốn sách mang đến 34 câu chuyện có thật và cảm động, đôi khi hài hước về những người thầy tuyệt vời. Mỗi tình huống nhỏ cũng có thể trở thành các kỷ niệm khó quên và là bài học cho cả thầy lẫn trò.
Những câu chuyện trong “Tình thầy trò” (nguyên tác For the love of teacher) cũng thể hiện một thông điệp: “Ảnh hưởng của người thầy đối với học trò là rất lớn, cả việc giúp định hình nhân cách học trò trong suốt cuộc đời”.
4. Những tấm lòng cao cả / Edmondo De Amicis – NXB Văn học.
Những tấm lòng cao cả / Edmondo De Amicis
“Những tấm lòng cao cả” hay “Tâm hồn cao thượng” là cuốn tiểu thuyết trẻ em của nhà văn người Ý Edmondo De Amicis. Lấy bối cảnh trong lúc nước Ý đang thống nhất cũng như nói về đề tài yêu nước. Tiểu thuyết được xuất bản đầu tiên vào ngày 18 tháng 10, năm 1886, ngày khai trường ở Ý và trở thành một hiện tượng xuất bản ngay lập tức.
Xuyên suốt tiểu thuyết là những vấn đề xã hội như sự nghèo đói, Những tấm lòng cao cả cho thấy ảnh hưởng của tư tưởng chính trị cánh tả trong những tác phẩm của Amicis (ngay sau khi viết tác phẩm này ông gia nhập Đảng xã hội Ý). Vì thế, cuốn sách đã có ảnh hưởng rất lớn ở các nước thuộc Khối Xô Viết. Mặt khác, sự cổ xúy chủ nghĩa dân tộc và lòng yêu nước cũng làm cuốn sách rất được hoan nghênh trong thời Phát xít Ý.
Cuốn sách văn học “Những tấm lòng cao cả” ra đời từ những năm 80 của thế kỷ 19 đã làm cho tên tuổi nhà văn trở nên nổi tiếng khắp thế giới. Cho đến nay tác phẩm bất hủ này vẫn vang vọng và để lại dấu ấn đậm nét trong lòng người đọc đặc biệt là các em thiếu nhi ở các thời đại khác nhau. Đó là một câu chuyện giản dị, với những con người bình thường nhất nhưng nhân cách của họ, mối quan hệ của họ, cùng những tấm lòng cao cả, thánh thiện của họ mãi là những bài học đạo đức sâu sắc và đáng quý.
Một cậu bé ngưòi Ý, Enricô Bôttini, hằng ngày ghi lại những việc lớn nhỏ diễn ra trong đời học sinh của cậu, những cảm tưởng và suy nghĩ của cậu thành một cuốn nhật ký.
Mỗi tháng, thầy giáo cho phép một truyện để đọc trong lớp, mỗi tháng, bố hay mẹ viết cho con một lá thư; các thư và truyện ấy đều được xếp vào cuốn nhật ký. Ghi chép trong mười tháng, đó là một cuốn truyện nhỏ về năm học của cậu bé mười một tuổi. Nhân vật trong nhật ký là các cô giáo, thầy giáo, các bạn học của Enricô, là bố, mẹ Enricô, cùng bố mẹ các bạn; mỗi người mỗi vẻ, có một đặc điểm nhất định về mặt thể chất hay tinh thần, nhất là các bạn của Enricô. Tính cách các nhân vật đã được cách điệu hoá để tiêu biểu cho một nết tốt hay một tính xấy, hay chỉ là một thói quen, vì đấy không phải là một tác phẩm phản ánh nền giáo dục ở nước Ý cuối thế kỷ XIX, mà là một tác phẩm mượn hình tượng nghệ thuật để trình bày những điều suy nghĩ về đức dục ở nhà trường và gia đình, mà tác giả mang trong óc như một lý tưởng, và trong lòng như một hoài bão.
5. Émile hay là về giáo dục / Jean-Jacques Rousseau – NXB Tri thức.
Émile hay là về giáo dục / Jean-Jacques Rousseau
“Émile hay là về giáo dục” là sự hoà quyện giữa văn chương và triết lý. Như tiêu đề của nó đã chỉ ra, đó là một chuyên luận về giáo dục, hay đúng hơn là một chuyên luận về "nghệ thuật hình thành con người". Tuy nhiên, cũng có thể coi đó là một tiểu thuyết xã hội - sư phạm với nhân vật hư cấu là cậu bé Émile. Việc giáo dục Émile chỉ nhằm một mục đích: đào tạo một con người tự do, có khả năng tự bảo vệ chống mọi sự gò ép khiên cưỡng; mà muốn đào tạo một con người tự do thì chỉ có một cách duy nhất là đối xử với họ như một sinh thể tự do, tôn trọng tự do của đứa trẻ. Chính ở chỗ này nảy sinh một sai lầm nghiêm trọng trong cách hiểu tác phẩm, tuy rằng Rousseau đã cẩn thận phân biệt rõ việc tôn trọng các nhu cầu tự nhiên của đứa trẻ với việc thỏa mãn các ham muốn, các ý thích thất thường của trẻ.
Quyển I: (Kể về giai đoạn bé Émile từ lúc ra đời đến lúc tập nói, tức là khoảng từ 0 đến 2 tuổi): Trong giai đoạn này, nhà giáo dục cần chăm sóc sức khỏe của bé, từ việc ăn uống đến việc tập luyện cử động tay chân và sử dụng các giác quan. Cần để ý tới các nhu cầu thiết yếu và những nhu cầu giả tạo có tính hình thức và bất lợi của bé.
Quyển II: (Giai đoạn Émile từ 3 đến 12 tuổi): Chú bé Émile đang ở lứa tuổi nhi đồng. Sự phát triển của cậu bé luôn gắn với các trò chơi giáo dục, chơi mà học, các hình thức giải trí, trò chơi vận động… được nhà giáo dục áp dụng. Tuy nhiên cần để ý là trí óc của bé Émile còn non nớt, cho nên các hình thức giáo dục chủ yếu vẫn là cho nó chơi. Chú bé Émile không chỉ học tập qua sách vở mà quan trọng nhất là qua kinh nghiệm cuộc sống và môi trường xung quanh.
Quyển III: (Giai đoạn Émile từ 12 đến 15 tuổi): Cậu bé Émile được giáo dục chẳng những qua sách vở, qua kinh nghiệm cuộc sống, mà còn được học kiến thức thực nghiệm hướng nghiệp cho nghề nghiệp tương lai. Cậu được học toán học, tự nhiên học, khoa học thực nghiệm để nắm vững các tri thức và ứng dụng vào đời sống. Cậu còn được học môn lịch sử nhân loại, môn tâm lý học ứng dụng để ứng xử mọi tình huống xảy ra trong đời sống hằng ngày. Cậu bé Émile đang đi vào tuổi trưởng thành cho nên việc phát triển tư duy logic, tư duy lý luận, phân tích và tổng hợp… được các nhà giáo dục coi trọng.
Quyển IV: (15 đến 20 tuổi: tuổi của lý trí và những đam mê): Cậu bé cần được hưởng nền giáo dục đạo đức (trong đó có cả giáo dục giới tính, giáo dục thẩm mỹ…) và giáo dục tôn giáo để bước vào thế giới của người lớn mà không ngỡ ngàng, vấp váp.
Quyển V : (Émile 20 đến 25 tuổi - độ tuổi khôn lớn và hôn nhân): Rousseau kể chuyện về Sophie, người sẽ là vị hôn thê tương lai của Émile. Như vậy Rousseau dành riêng quyển cuối cùng này để nói về giáo dục các em gái.
Thư viện Trường THCS Hồ Văn Long